%10-%20 kuralı (lastik basınçları ve sıcaklıkları)

[efendy_iso]

Mecbur kaldık madem ufacık değinelim...

Lastikler için nitrojen dediğimiz gazın yani azot'un güzel yanı oksijen içermemesidir.

Oysa performans için motorlarda kullanılan Nos yani nitroksit oksijen'i içerir.

Nitroksit 2 birim azot ve 1 birim oksijen'den oluşur.

Zaten eğer oksijen içermeseydi yanma yerine sönme olur, performans artışı yerine de motor dururdu.

Piston içersindeki haznede(rakamları sallıyorum) 15 birim yer olduğunu farzedelim, bu durumda normal basınç altında 1 birim benzini yakmak için gereken 14 birim hava sığacak yerimiz ve 1 birim benzinden elde edeceğimiz güce sahibiz.

Gücü arttırmak istiyoruz en basit yöntem daha büyük patlama yani daha çok benzin.

Benzini 2 birime çıkarttık, 15 birimlik yerde hava için 13 birimlik yerimiz kaldı, oysa 2 birim benzini yakmak için 28 birim hava lazım, yani 15 birim hava daha sığdıramazsak motor benzini yakamadan atacak.

Nasıl sığdırıcaz bu havayı? Tabiki sıkıştırarak, öyleyse bize bir kompresör lazım, egzost gazının itme gücüyle çalışan turbo veya motordan kayışla güç alarak çalışan supercharger denen donanımlarla basınçlı olarak piston içersine 28 birim havayı basabilirsin.(teorik olarak)

Peki 2 birim yakıt yaktın, motor ısısı aynı mı kaldı? Tabiki kalmadı birde extra soğutma çalışması yapacaksın, yani toplamda bir ton mekanik işçilik ve masraf.

İşte burda diğer alternatif nitroksit gazı ön plana çıkıyor.

Çok yüksek basınçta (1000psi civarı) sıvı olarak depolanan nitroksit gazı extra güç istendiğinde yanma odalarına verilir, hem ihtiyaç duyulan basınçlı oksijeni temin eder hemde sıvı halden gaz hale dönüşürken ısı aldığı için motor bloğunu soğutur.

Böylelikle basit bir düzenekle aşırı şarj için gereken basınçlı hava ve soğutma sorunu aşılmış olur, lakin nitroksit 1000psi gibi bir basınçla sıkıştırılması gerektiğinden ucuz bir gaz değildir.

Ayrıca uzun süreli kullanılamaz çünkü motor bloğunu dondurup çatlatması söz konusudur.

Gerçi benimde eksiklerim veya yanlışlarım olabilir ama kısaca ben böyle biliyorum.

Sonuç olarak nitrojen ve nitroksit farklı gazlar, zaten lastiğinde 1000psi basınçlı bir gaz olmasını kimse istemez

Umarım aydınlanmışızdır

vallaha hiç bişeyi anlamakta bu kadar zorlanmamıştım ve anlamadımmm

[Rigel]

Nitröz oksit gazı, yüksek basınçla sıkıştırılmış olduğu için, motora verilmek üzere serbest bırakıldığında çok soğur. Beraberinde emme manifoltuna ulaşan havayı da soğutur. Soğuyan gazlar yoğunlaşır, biliyorsunuz. Soğuk havada hacım olarak daha fazla oksijen bulunur. Bu da daha fazla hava yakıt karışımının silindire ulaşması demektir. Yani gücü belirleyen şey hava/yakıt karışımı miktarı ise, siz motora daha fazla hava yakıt karışımı verebiliyorsanız daha fazla patlama/itme gücü elde edersiniz. Bizim standard 4 zamanlı atmosferik motorlarımızda girebilecek maksimum hava miktarı pistonun emme evresinde emebildiği hava kadardır. Güç, bu yüzen atmosfer basıncı sebebiyle sınırlıdır. Ama siz bir yolunu bulup ta motor içine daha fazla hava basabilirseniz, daha fazla yanma kazanırsınız. Daha fazla hava basmanın birkaç yolu var. aYe'nin de belirttiği gibi, kompresör (mercedeslerdeki gibi), turbo (porscheler vs.), NOS sistemleri. Hatta turbolarda arada rastladığımız intercooler denen mekanizmada giriş hava ısısı düşürülerek yoğunluk, ve dolayısıyla da hava miktarı arttırılmış olur. NOS ta giriş gazlarının yoğun ve fazla olması yoluyla gücü arttırır. Bir şey daha aklıma geldi: Bu R1, 1000RR gibi makinalarda öndeki rüzgar basıncını da yüksek süratlerde motora ileten kanallar da hava basıncını yükselterek gücü arttırmak suretiyle iş görür. Umarım biraz daha aydınlanmışızdır..

Birim zamanda yakılabilen hava yakıt miktarını arttırabilmenin (dolayısıyla gücü arttırmanın) bir yolu da motorun maksimum devir sayısını arttırmaktan geçer. Formula 1 otomobilleri kural gereği atmosferiktirler. Gücü arttırmalarının tek yolu devir sayısını arttırmaktan geçer. Bu yüzden bu canavarlar maksimum güçlerini 18000-19000 devir/dakika gibi müthiş değerlerde elde ederler. Bizim racing makinalar da yüksek devirlerde olağanüstü güçler üretirler. O yüzden 1300cc motor hacımlı bir otomobil ancak bir Hayabusa'nın üçte biri kadar güç üretebilir. Çünkü Hayabusa 12000 devir çevirirken araba motoru 5000 devir ancak çevirebilir.

[efendy_iso]

Nitröz oksit gazı, yüksek basınçla sıkıştırılmış olduğu için, motora verilmek üzere serbest bırakıldığında çok soğur. Beraberinde emme manifoltuna ulaşan havayı da soğutur. Soğuyan gazlar yoğunlaşır, biliyorsunuz. Soğuk havada hacım olarak daha fazla oksijen bulunur. Bu da daha fazla hava yakıt karışımının silindire ulaşması demektir. Yani gücü belirleyen şey hava/yakıt karışımı miktarı ise, siz motora daha fazla hava yakıt karışımı verebiliyorsanız daha fazla patlama/itme gücü elde edersiniz. Bizim standard 4 zamanlı atmosferik motorlarımızda girebilecek maksimum hava miktarı pistonun emme evresinde emebildiği hava kadardır. Güç, bu yüzen atmosfer basıncı sebebiyle sınırlıdır. Ama siz bir yolunu bulup ta motor içine daha fazla hava basabilirseniz, daha fazla yanma kazanırsınız. Daha fazla hava basmanın birkaç yolu var. aYe'nin de belirttiği gibi, kompresör (mercedeslerdeki gibi), turbo (porscheler vs.), NOS sistemleri. Hatta turbolarda arada rastladığımız intercooler denen mekanizmada giriş hava ısısı düşürülerek yoğunluk, ve dolayısıyla da hava miktarı arttırılmış olur. NOS ta giriş gazlarının yoğun ve fazla olması yoluyla gücü arttırır. Bir şey daha aklıma geldi: Bu R1, 1000RR gibi makinalarda öndeki rüzgar basıncını da yüksek süratlerde motora ileten kanallar da hava basıncını yükselterek gücü arttırmak suretiyle iş görür. Umarım biraz daha aydınlanmışızdır..

Birim zamanda yakılabilen hava yakıt miktarını arttırabilmenin (dolayısıyla gücü arttırmanın) bir yolu da motorun maksimum devir sayısını arttırmaktan geçer. Formula 1 otomobilleri kural gereği atmosferiktirler. Gücü arttırmalarının tek yolu devir sayısını arttırmaktan geçer. Bu yüzden bu canavarlar maksimum güçlerini 18000-19000 devir/dakika gibi müthiş değerlerde elde ederler. Bizim racing makinalar da yüksek devirlerde olağanüstü güçler üretirler. O yüzden 1300cc motor hacımlı bir otomobil ancak bir Hayabusa'nın üçte biri kadar güç üretebilir. Çünkü Hayabusa 12000 devir çevirirken araba motoru 5000 devir ancak çevirebilir.

şimdi anladım demekki sorun bende değil murat'ta imiş

[kolpa]

Benim bildiğim kadarıyla lastiklere nitrojen gazı basmanın en büyük avantajı normal soluduğumuz havada bulunan oksijen, su buharı gibi gazların lastikten uzaklaştırılması sağlamktır. Bununda en büyük avantajları lastiğin içinde sadece nitrojen olması lastiğin içten oksitlenmesini (lastiğin yıllanması, yorulması ve aşınmamış olmasına rağmen eski özelliklerini kaybetmesi olarak bilinen hadise) engeller böylelikle ömrünü uzatır. Ayrı kuru bir gaz olduğundan (içinde su buharı bulunmayan) normal hava gibi genleşme yapmıyor ve lastiğin sıcak-soğuk basınçları arasındaki fark minimum seviyede kalıyor. Buda lastiğinizin basıncını bir kere ayarladınızmı çok uzun zaman boyunca hep aynı basınçta kalmasını sağlıyor. Tabi bu hadise Rigelin %10-%20 kuralıylada biraz tezatlık oluşturuyor.

[Rigel]

şimdi anladım demekki sorun bende değil murat'ta imiş

Yok ya İso'cum, aslında Murat ta aynı şeyi anlatmış.. Sorun sende de Murat'ta da değil. Sorun bu konunun oldukça teknik olmasında...

Benim bildiğim kadarıyla lastiklere nitrojen gazı basmanın en büyük avantajı normal soluduğumuz havada bulunan oksijen, su buharı gibi gazların lastikten uzaklaştırılması sağlamktır. Bununda en büyük avantajları lastiğin içinde sadece nitrojen olması lastiğin içten oksitlenmesini (lastiğin yıllanması, yorulması ve aşınmamış olmasına rağmen eski özelliklerini kaybetmesi olarak bilinen hadise) engeller böylelikle ömrünü uzatır. Ayrı kuru bir gaz olduğundan (içinde su buharı bulunmayan) normal hava gibi genleşme yapmıyor ve lastiğin sıcak-soğuk basınçları arasındaki fark minimum seviyede kalıyor. Buda lastiğinizin basıncını bir kere ayarladınızmı çok uzun zaman boyunca hep aynı basınçta kalmasını sağlıyor. Tabi bu hadise Rigelin %10-%20 kuralıylada biraz tezatlık oluşturuyor.

Doğru söylüyorsun Kolpa kardeşim. Ama %10-20 metodu normal hava ile şişirilmiş lastikler için geçerli, normal havayla şiştiği için ısındıkça kolayca genleşiyor, senin belirttiğin sebepten dolayı. Yoksa senin düştüğün notlar tamamen doğruymuş.

[canafar]

... Bu R1, 1000RR gibi makinalarda öndeki rüzgar basıncını da yüksek süratlerde motora ileten kanallar da hava basıncını yükselterek gücü arttırmak suretiyle iş görür. Umarım biraz daha aydınlanmışızdır..

Rigel arkadaşım bir R1i inceledim. Ama yanlış hatırlamıyorsam ortaokul yıllarımdan; hızlı havanın basıncı yüksektir fakat içindeki karışım miktarı az olmaz mı? Yani yemekte beyaz ekmek yerine 2 porsiyon salata yemek gibi. Buradaki hava soğutma için mi acacba?

Bir de arka lastiğin içindeki hava kaç gramdır, acaba tahmini olan; bilen var mı?

[Rigel]

Rigel arkadaşım bir R1i inceledim. Ama yanlış hatırlamıyorsam ortaokul yıllarımdan; hızlı havanın basıncı yüksektir fakat içindeki karışım miktarı az olmaz mı? Yani yemekte beyaz ekmek yerine 2 porsiyon salata yemek gibi. Buradaki hava soğutma için mi acacba?

Hayır değil, o kanalların amacı önden gelen basınçlı hava ile motoru beslemek. Yukarıda anlatılan mekanizmalar bu yöntem için de geçerli. Ancak turbo besleme gibi sistemlerde artan devirle birlikte artan basınç, motosikletlerde sürat ile artıyor. Aynı mekanizma Formula 1 de de kullanılmakta. Hani şu pilotun hemen arkasındaki yüksek kolon var ya, işte o önden gelen havayı yakalayıp basıncını kullanmak için orada.

Karışım miktarına gelince, R1 deki oksijen, ısı vs sensorler ile gelen hava basıncı, throttle konumu ile eşleştirilerek gerekli oranda karışım hazırlanıyor. Bu iş için hiç te zayıf olmayan gerçek bir bilgisayar (ECU) var R1 filan gibi motorlarda.

[kolpa]

R1 gibi yüksek devili motorlarda motor 10-12binleri çeviriken silindir besleme valf kapaklarıda aynı yüksek devirlerde çalışır ve açık kalma zamanları devir arttıkça azalır. düşen açık kalma zamanına karşın silindirin hava ihtiyacı artar bunu sağlamak içinde havanın normal basıncından daha büyük bir basınçla valflere gelmesi ve içeriye daha çabuk dolması gerekir. bunu sağlamanın en kolay yolu motorun süratini kullanmak, havayı direk karşıdan almak ve düşük dirençli bir hava filtresi kullanmaktır. daha detaylı çözümler zaten turbo ve supercharging sistemleridir.

[aYe]

Konuya havadan girdik tank yapıp çıkıcaz be, hey mahşallah

[muratgergerli]

Konu başında lastiklerdeki basınç değerleri ile ilgili yazılar yazıldığı için ve bu konuda
pek bir bilgim olmadığından da şöyle üstün körü okuyup kapatmıştım..Ama
şuan gelinen konu silindir besleme için gerekli hava giriş ve basınç değerlerinde olunca
bende aYe gibi düşündüm..Havadan motor yapacağız gibi...

Peki kolpa kardeşim R1 lerin hangi modeline turbo ve s.charging uygulanıyor...
Ben bayağı araştırdım bu konuyu..
Bende 1999 model R1 var...Ona yapma imkanımız varmıydı...

[kolpa]

benimde bildiğim turbolu veya aşırı beslemeli bir ss yok ben sadece laf f1 araçlarından fln açılınca motorlardaki genel uygulamadan bahsettim. bildiğim kadarıyla 2 tekerlekli araçlar için son nokta tribün motoru oda Y2K diye bir modelde vardı sanırım. belki senin R1 peşinata saydırıp ondan alabilirsin?

[GKN]

teşekkürler aYe
peki şindi diyelimbi aracımızda nos var, zati kısa süreli kullanımı öngörülüyor (motorun durumuna göre 12-20 sn arası gibi)
nos düğmesine basıldığı andan kapatıldığı ana kadar motor ısısında düşme olması olasımı?

[euphrates]

Bu pompaların göstergelerine nedense pek güvenemiyorum ben, pompadan pompaya dahi %10 fark çıkabilir.

Sürüş öncesinde ve sonrasında kontrolleri aynı pompada yapmak akıllıca olabilir.

haklısın...

lastiğin tıpasına değdirince psi ını gösteren ufak aletler var onlardan almak lazım...
ben arabaya 32 bastım sanıyordum Göztepe BP'de lastikçiye bi girdim adam bi baktı 36, benzinci pompalarına güvenmeyin

[muratgergerli]

teşekkürler aYe
peki şindi diyelimbi aracımızda nos var, zati kısa süreli kullanımı öngörülüyor (motorun durumuna göre 12-20 sn arası gibi)
nos düğmesine basıldığı andan kapatıldığı ana kadar motor ısısında düşme olması olasımı?

Tam bir kazık soru gibi görünsede aslında iyi bir konuya değinmişsin Gökhan...

kolpa kardeş dediğine katılıyorum..Çok araştırdım fakat bir sonuca varamamıştım..

Ayrıca nosu turboda kullanmak daha akıllıca galiba...Güç ve devir bakımından..

Arabam turbo dizel...Dedim bari motosikletide turbo yapalım ama sonuç alamadım işte...

[aYe]

Gergerli abi haklı, bencede kazık bir soru

Ama bunun cevabı düşme olarak ne kadar bir düşmeden bahsettiğine, motorun hacmine, ona buna bir çok şeye göre değişebilir.

Sonuçta nos sayesinde daha çok yakıt yakıyorsun ve daha çok ısı açığa çıkıyor ve yine nos sayesinde soğutma da yapıyorsun ama bunların bileşkesi nedir ne olur bilemiyorum.

Teknik çalışma yapmak lazım, ısı zaman grafiği çıkarmak lazım, Shrieker'in babasına danışmak lazım, zor işler kanımca.

Hem benim hiç NOSum olmadı amca

[GKN]

ben 5 sene önce draglarda pug 205 imde nos kullandım
yarış dönüşü tüpü boş teslim aldığım için boş bırakırım mantalitesiyle körfezden kadıköye gelene kadar belli periyotlarda ateşledim
ama 10 sn den uzun süreli açık tutmadım motorda bi sıkıntı olmasın diye..
benim kurduğum mantık tamamen aşırı yanmadan sebep motorun ısınması, ısınan motorda genleşme ve soorasında ortaya çıkabilecek sorunlardı..aslında ısınmadan çok farklı sorunlarda açabilir, piston delinebilir, yatak dökülebilir vs..
şimdi soğuma olayını görünce bi soriyim dedim, acaba benmi yalnış biliyorum die

[aYe]

Tam olarak net hatırlamıyorum, çook eskiden ilgilenirdim incelerdim, nos'un normal atmosfer basıncına geçtiğinde -200 derecelere geldiğini hatırlar gibiyim, ve uzun süre kullanılmamasının birincil sebebinin bu olduğunu hatırlıyorum.

Yanılıyorda olabilirim de önemli birşeyde değil zaten, altı üstü bir gaz işte, lastik havaları daha önemli, konunun özüne dönüş 2 filmine bilet alalım biz

[muratgergerli]

Nos zaten kelebekler tam açıkken enjekte edilmeliki içerideki oksijen dejere
edilerek yanmanın hızlandırılması sağlanır..Buda bize oan için 20 ile 30 derece soğuk
hava demek oluyor..İçerde o andan itibaren oksijen fazlalaşacağı içinde güç ateşlenecek ve anlık bir hız (beygirgücü) hissedilecektir..Tabi bu işlem dizel turbolarda böyle...Eğer nosu turbodizelde kullanırsanız..Güç ve hız daha çokhissedersiniz..
Ben motosiklet için olan sistemleri aradım..Fakat sunuç şimdilik hüsran..

Taki hayabusa da ve Y2K larda görene kadardı...Eee onlarında fiyatı bizi yakar..
Anlayacağınız nos hem makinayı hemde cebi yakıyor...

Konuya dönecek olursak ilk sayfadaki lastik hava basınçlarını tekrardan ve içime sindirerek okuyup beynime kazımam lazım..Valla böyle bir konuyu hiç aklı edememiştim..

Basit gibi gelirdi bana..Lastikçiye git..Tıpayı aç..Havayı bas.Ölç..32 mi.Tamam..
Yola devam..
Ama bu böyle değilmiş...Sayenizde bunuda öğrenmiş oldum..Bide bu sitede bilgi paylaşılmaz, geyikler beraber otlanıp şipşak fotoları çekiliyo diye konuşanları buraya davet etmeli..Yazıları gözlerinin önüne koyup alınlarına birer geyik
tepesi (boynuzu) yapıştırmalı..

[Rigel]

Gergerli amirim:

"Ama bu böyle değilmiş...Sayenizde bunuda öğrenmiş oldum..Bide bu sitede bilgi paylaşılmaz, geyikler beraber otlanıp şipşak fotoları çekiliyo diye konuşanları buraya davet etmeli..Yazıları gözlerinin önüne koyup alınlarına birer geyik
tepesi (boynuzu) yapıştırmalı..
"

Ben de tam bunu amaçlayarak mahsus böyle bir başlık açtım amirim...İyi etmişim di mi..?

[GKN]

Ben de tam bunu amaçlayarak mahsus böyle bir başlık açtım amirim...İyi etmişim di mi..?

çok iyi etmişsin sayın beyin toktoru hocam