Bildiğiniz gibi ülkemizdede 95, 97, 98, 100 oktan benzin satılmakta. Yüksek
oktanlı benzinler genelde yüksek performans yakıtı olarak lanse edilmekte,
bu benzini kullanınca performansın arttığı, tüketimin düştüğü vs iddia
edilmekte.
Fakat halk tarafından bilinenlerin neredeyse tamamının yanlış olması ve
oktan meselesinin bir pazarlama taktiğine dönüşmesi sebebi ile dostlarımla
bu konunun teknik içeriğini paylaşmak istedim.
Öncelikle, Oktan sayısı bir referanstır ve benzinin içindeki gerçek oktan
sayısını belirtmez, ayrıca oktanın
PERFORMANSLA, TÜKETİMLE HİÇBİR ALAKASI ALAKASI YOKTUR.
Bildiğiniz gibi içten yanmalı benzinli motorlar benzin ile havayı
sıkıştırdıktan sonra buji ile ateşleyerek çalışırlar. Her motorun sıkıştırma
oranı farklıdır. Her yakıt belli bir miktar sıkıştırma basıncına kadar buji
olmadan dayanır bir süre sonra buji olmasa bile kendiliğinden yanıverir. Bu
tehlikeli bir durumdur vuruntu olarak kendini belli eder ve motora hasar
verebilir. Ayrıca performansıda düşürür. Dolayısı ile belli bir motorun
belli bir sıkıştırma ile vuruntu yapmadan (yani benzin buji çakmadan önce
kendiliğinden yanmadan) çalışabilmesi için bir minimum oktan gereklidir. BU
MİNİMUM OKTAN otomobilİNİZİN KİTAPÇIĞINDA BELİRTİLİR.
Ama nadiren 95 oktanın üzerinde benzin gereklidir.
95 oktan benzin demek aldığınız benzinin içinde 95 oktan var demek değildir.
95 oktan benzinin anlamı, aldığınız benzinin kimyasal olarak vuruntuya karşı
direncinin %95 isooktan ve %5 heptan karışımıyla AYNI olduğu anlamına gelir.
Yani benzinin oktanı, içeriğinden dolayı değil gerçek isooktan-heptan
karışımın belli yüzdelerinde elde edilen vuruntu direncine karşılık gelecek
şekilde belirlenir. Bu sebeple 100 oktandan daha yüksek yakıtlar olabilir.
Çünkü dünyadaki en vuruntu-dirençli yakıt isooktan değildir.
Bunun ölçümünde iki farklı ölçüm standardı vardır fakat ülkemizde RON
kullanılmaktadır. RON dışında birde MON ölçüm sistemi vardır. Örneğin
Amerikada RON ve MON'un ortalaması alınır, bu sebeple amerikada 87 oktan
olan bir benzin avrupada 95 oktan olabilir.
Örneğin benim Honda otomobilimin kitapçığında RON değeri 93 oktan ve üstü
yakıt kullanabilirsiniz diyor. Bunun anlamı benim otomobilim avrupa
standardında 91 oktan (normal) benzinle bile çalışır. (Otomobilim katalitik
konvertörlü olduğu için kurşunsuz olmak kaydı ile tabiki)
11:1 sıkıştırma oranlı Ferrari'nin kitapçığında ise 95 oktan yazıyor. Yani
benzinin 100 yıldır var olduğunu düşünürsek 95 oktan aslında yeterince
"yüksek" bir oktan değeri.
Performans meselesine gelince, bir yakıtın performansı tamamen enerji
içeriğine bağlıdır. Bu enerji içeriğinin oktan sayısı ile bir alakası
yoktur. Fakat GENELDE enerji içeriği yüksek benzinler (kaliteli benzinler)
yüksek oktan adı altında satılmaktadır. Bu sebeple bazı yüksek oktanlı
benzinler daha yüksek enerjiye (yani daha yüksek performansa) sahip olabilir
(ama çok az fark edecek şekilde). Ama bu sizin otomobilinizin yada
otomobilinizin motoru bundan yararlanabilecek anlamına gelmiyor.
Piyasadaki otomobilin %99unda hiç farketmiyor.
Bu arada motorda oktan isteğini belirleyen SIKIŞTIRMA ORANI DEĞİLDİR. Ne
kadar sıkıştırma basıncı elde edildiği önemlidir. Yüksek sıkıştırma oranı
sadece elde edilebilecek maksimum sıkıştırmayı etkiler.
Bu durumda eğer otomobilinizi üreten firma özellikle yüksek oktanlı benzin
kullanmalısınız diye yazmadıysa yüksek oktan benzin kullanmak sadece
ekonomik olarak daha pahalıya gelecektir. Size bir yararı olmayacaktır.
Yüksek oktanlı benzin ancak ciddi yüksek performanslı araçlarda biraz
farketmektedir. Yani sizin otomobiliniz yüksek oktan talep etse bile
kazanacağınız fark yüzde 1-4 ancak olacaktır. Modern 300 beygirlik
motorlarda bile 10 beygir ancak farketmektedir.
AYRICA yüksek oktan SADECE maksimum güçte farkeder.
Yani maksimum devir, maksimum hızlanma dışındaki kullanımlarda pek bir fark
olmamaktadır.
Bulunduğunuz yerin rakımı yükseldikçe de oktan ihtiyacınız düşer.
Deniz seviyesinde 95 oktanla mutlu olan bir motor 500-1000 metre rakımda
93-91 oktanla da mutlu olacaktır.
Dolayısı ile size bir yararı olmayacaksa,
- ben denedim yüksek performans verdi
- bir depoyla 50km fazla gittim
- kaliteli abi bu benzin çekişi arttı
GİBİ LAFLARA ALDANMAYIN.
Yüksek oktanlı benzin pahalıdır. Kazıklanmayın.
Ayrıca yüksek oktanlı benzinin yanması daha güçtür, bu da ilginç bir ironi.
Peki bazı lpg çeşitlerinin 110 oktan olduğunu biliyormuydunuz?
Alkol katılarak oktanı yüksek ama enerji içeriği (performansı) düşük
yakıtlar yapmakta mümkündür. Daha öncede söylediğim gibi benzinin
performansı ile oktanı direk alakalı değil.
Oktan sayısını yükselten çeşitli katkılar mevcut. Bunlar sadece oktan
sayısını yükseltir. SADECE yüksek oktanlı benzine kesin ihtiyacınız varsa ve
bulamıyorsanız motorunuzun vuruntu yapmasını engellemek içindir.
Sonuç olarak oktan meselesini kafanıza takmayın alın kurşunsuz 95
otomobilinizin zevkini ucuz çıkarın.
LÜTFEN BU YAZIYA CEVAP OLARAK ŞUNLARI YAZMAYIN:
- Ben denedim benim motorum çok rahat çalıştı,
- Az yaktı.
- İyi kaçtı.
Sizin tecrübeniz sadece psikolojik bir aldanma. Size hak vermiyor değilim,
reklamı bu şekilde yapılınca aldanmamak elde değil.
İşin bilimi, matematiği kimyası açıkladığım gibi. Benzin satan firmalar
sokakta araçların sadece binde birinin ihtiyacı olduğu halde güzel reklam ve
pazarlama yaparak aynı benzini size pahalıya satmaya bayılıyorlar. Bunu
yurdum insanının birbirine gaz vererek körüklemeside bir olay tabi.
Ayrıca az yaksa bile, litresi daha pahalı, ne kar ettinizki?
Dizel araçlarda ÖZELLİKLE düşük oktan tercih edilir. Çünkü bu tür motorlarda
buji bulunmaz ve yakıtın kendinden tutuşması tercih sebebidir. Bu sebeple
dizellerde setan sayısı bilgisi verilir. Setanı yüksek mazot daha kolay
kendiliğinden tutuşur.
Bazı gelişmiş teknolojiye sahip otomobiller yüksek oktan ihtiyacı olsa bile
düşük oktanla çalışabilmekte. Bu tür araçlarda 95/98 kulanabilirsiniz ama 98
kullanırsanız daha iyi olur gibi ibareler bulunur. Bu araçlarda motor
işletim sistemi vuruntu algıladığı zaman ateşlemeyle oynayarak motorun zarar
görmesini engeller ve düşük performansta verse çalışır. Ama ancak yüksek
devirlerde yüksek akselerasyon kullanımda farketmektedir.
Piyasadaki otomobillerin TAMAMINA YAKININDA 95TEN YÜKSEK OKTAN HİÇBİRŞEY
FARKETTİRMEYECEKTİR.
Bazılarındaki farkta fiyatına deymeyecek/hissedilmeyecek oranlarda
olmaktadır.
Sıradan otomobili olanlar zaten konuyu hiç düşünmemeli, ekstrem yüksek
performansa sahip otomobil sahipleride otomobilin KİTAPÇIĞINA BAKMALI.
Yani eşe doşta servise vs sormayın. Sizden daha iyi bilmek zorunda değiller.
(Ülkece bu huyumuzdan vazgeçmeliyiz, kullanma kılavuzu diye bişey var ! )
Bizim aradığımız yüksek oktanlı DEĞİL uygun oktanlı ama uygun fiyatlı YÜKSEK
KALİTELİ benzin.
Kaynak: enteresavar