Kırmızı ışıklara yaklaşıyoruz. Arabaların aralarında müsait yerler var. Araya girdik ilerliyoruz. Işığın önüne kadar aralardan ilerleyeceğiz. Arabaların arasından geçerken diğer şeride geçmeye karar veriyoruz. Oraya manevra yapacağız. Dar bir yerden u dönüşü yapacağız.
Bu gibi durumlarda motoru yatırarak yönlendirmek ilk olarak yer bakımından imkansızdır. Arabaların arasında zaten motoru yatırmaya yer yoktur. Dik olmak zorundayız. İkinci olarak yol tutuşun mükemmel olup olmadığını bilmediğimiz bir yerde yatırarak bir hamlede U dönüşünü tamamlamak hem yol tutuşun azizliğine hem de diğer yol kullanıcılarının azizliğine uğrayıp düşmemize sebep olabilir.
Dolayısıyla yürüme hızında veya daha yavaş hızlarda, dar alanlarda gerçekleştirdiğimiz bu manevraları motoru yatırarak yapmayız. Sıfıra yakın hızlarda gerçekleştirdiğimiz bu manevraları, motor dik (tamamen sıfır derece dik) vaziyette tamamlıyoruz.
ART, OMM ve diğer yol sanatı ekolüne bağlı yerlerde kapalı alan/hakimiyet/ADAC eğitimlerinde bu manevralar işleniyor. Bu yazıda bu manevraların nasıl öğretildiğine yer vermek istiyorum.
Bir örnek:
https://youtu.be/Q3zUoJEZ0vQ (Sürücü Serap “
eneee”)
Hocam bu işi yarım debriyaj-gaz-arka fren harmonisi ile gerçekleştiriyoruz. Debriyajın kavrama noktasını buluyoruz. Orada yarım debriyajı sabitliyoruz. Yani motosiklet gez vermeden de hareket edecek durumda, yarım debriyaj ile kavrama pozisyonunda.
Bu arada oturuş pozisyonu konusuna girmiyorum. Onu başka başlıklarda ele almıştık. Oturuş pozisyonunun ve bakışın doğru olduğunu varsayıyoruz.
Gazı da rölanti seviyesinin biraz üzerinde sabitliyoruz. Dolayısıyla motosikletin sesi bütün manevra boyunca hep aynı olacak. Gazın açılış kapanışı veya debriyajın çekilip bırakılması gibi sebeplerle ses değişikliği olmayacak. Motor hep aynı sesi üretiyor olacak. Yarım debriyaj ve gaz sabit. Motorun hızını nasıl ayarlayacağız? Arka frenle. Arka freni dozajlayarak motorun hızını azaltıp yükselteceğiz. Motoru dimdik tutabildiğimiz ölçüde yavaşlayabiliriz. Motoru ne kadar yavaşlatabilirsek o kadar dar bir dönüş yapabiliriz. Dolayısıyla amaç arka frenle motoru yavaşlatmak. Yapabildiğimiz en dik açıyla motoru tutarken arka fren ile hızı düşürebildiğimiz kadar düşüreceğiz. Eğer motor devrilecekmiş gibi hissettirirse debriyajı ve gazı hiç kıpırdatmadan, motorun sesini değiştirmeden, sadece arka frendeki baskıyı birazıcık azaltarak motorun hızını birazıcık artıracağız. Böylece motor kendini toparlayıp dengesini bulacak. Ayağımızı yere koymamız gerekmeyecek.
Hadise bundan ibaret. Gerisi pratiğe kalıyor. Pratik ile bunu öğrenmek ve yapabiliyor hale gelmek kalabalık içinde manevra yaparken veya dar alanlarda dönüşler yaparken işimizi inanılmaz kolaylaştıracak. Ayrıca motorun üzerinde yavaş hızlardaki hakimiyetimizi de gayet şık görünecek.
* Ön frene kesinlikle dokunmuyoruz. Hem gerek yok, hem motorun dengesini bozar.
* Maharet, yavaş yapabilmek.
* Maharet, motorun sesini sabit tutabilmek. Debriyajı ve gazı sabit tutabilmek.
* Maharet, motoru en dar şekilde gidon tamamen dayalı vaziyette döndürebilmek.
* Maharet, ayağı pegden indirmeden manevrayı yapabilmek.
* Maharet, kafayı yere eğmemek. Zaten yere veya göstergeye bakarsan denge gider.
* İki parmak ön frendeyken ön freni ufak ufak sıkıyorken bunu verimli bir şekilde yapmanın bir yolu yok. Ön frene dokunduğunuz anda motor gidonun dönük olduğu yöne düşme eğilimine girer.
Nasıl yapılmayacağının demosunu AEA
şu videosunda gösteriyor. AEA denerken gaz sürekli oynuyor, debriyaj sürekli oynuyor. Motorun sesi sürekli değişiyor. Motor her zaman tam dik değil. Doğrusunun nasıl yapılacağını ise Boğaç Hoca aynı videoda gösteriyor. Bu esnada İlkeleri Halil Hoca açıklıyor.
Nasıl alıştırma yapılacak?
1. Önce Motoru düz bir çizgide yarım debriyaj ve arka fren ile hiç gaz vermeden rölantide mümkün olan en düşük hızda yürütüyoruz. Ayağımız yerde değil. Bakışlar ileride.
2. Yarım debriyaj ve arka fren ile yaptıktan sonra bir de biraz gaz vererek yapıyoruz. Yine hız mümkün olan en düşükte. Gaz verdiğimiz için arka frene daha çok basıyoruz. Rölanti ile inebildiğimiz hızın daha altına inebiliyoruz bu şekilde zira şasenin geometrisini gaz değiştiriyor.
3. Düz bir şekilde tatminkar ölçüde yavaş gidebildiğimiz zaman (yavaş yürüme hızı diyelim) artık dönüşleri çalışmaya başlayabiliriz. Serbest bir biçimde sağa ve sola dönüşler yapıyoruz.
4. Bu tamamlandıktan sonra Serap’ın videosundaki gibi bir manevrayı çalışıyoruz.
5. Motoru hareket ettirdikten sonra motor tam dik, gidon tam kilit vaziyette sıfır çizmeye başlıyoruz. Gidon tam dayalı vaziyette 3 kere dola 3 kere sağa yapabiliyorsak makul başarıyı sağladık demektir.
6. Son egzersizimizde motor duruyor, sol ayağımız yerde beklemedeyiz. (Motor duruyorken sağ ayağı yerde bekleyen sürücülere iyi bakın. Onlar eğitimsiz olanlardır. Çok kolay ayırt edersiniz. Kimin sürüş önerisini ciddiye alacağınıza, kimi kaale almayacağınıza kolayca bu şekilde karar verebilirsiniz.) Motor duruyorken gidonu tamamen dönebildiği kadar çeviriyoruz. Gidon kilit vaziyette kalkış yapıp bir sıfır çiziyoruz. 3 kere sola 3 kere sağa yapabiliyorsak bu iş bitmiştir.
*** Uyarı***: Ara vermeden uzun süreler yarım debriyajda manevra yapmaya çalışmak debriyaja zarar verir. Ciddi ciddi bir yanık kokusu eşliğinde dumanların yükseldiğini görürsünüz. O sebeple, yarım debriyajdayken 5 tane sıfır çizdikten sonra (sıfır yapabilsek de yapamasak da) debriyajı bırakıp, alanda geniş bir tur atalım ki debriyajımızı bozmayalım.