Aşılar Hakkında Genel Bilgi
DBT (Difteri-Boğmaca-Tetanos) (Karma) : Doğumdan itibaren 2. Ayını doldurmuşlarda başlanır, 6 yaşına kadar uygulanır. Hiç aşılanmamışlarda 1’er ay ara ile 3 doz, 3. dozdan 1 yıl sonra tekrar dozu uygulanır.
Herhangi bir dozundan sonra aralık verilmiş ise aşılanmaya kalındığı yerden devam edilir.
Aşı derin olarak kas içine (IM), 0,5 ml. olarak uygulanır.
Uygulama sonrası ateş yükselmesi, uygulama yerinde ağrı, şişkinlik,sertlik meydana gelebilir. Bu durum geçicidir. Ateşlenme için soğuk kompres uygulanmalıdır, düşürülemezse parasetamol içeren ateş düşürücüler kullanılabilir.
DT (Difteri-Tetanos) : DBT ‘nin Boğmaca komponentine allerjisi olanlarda, 6 yaşına kadar uygulanır. Allerjisi olanlarda diğer dozlar bu aşı ile tamamlanır.
Aşı derin olarak kas içine (IM), 0,5 ml. olarak uygulanır.
Uygulama sonrası ateş yükselmesi, uygulama yerinde ağrı, şişkinlik,sertlik meydana gelebilir. Bu durum geçicidir. Ateşlenme için soğuk kompres uygulanmalı, düşürülemezse parasetamol içeren ateş düşürücüler kullanılabilir.
Td ( Erişkin tip Difteri-Tetanos) : 6 yaşından sonra uygulanır. Ilkokul 1 ve 5. sınıflarda uygulanır. Erişkin aşısız kişilere yapılmak istenirse 1 ay ara ile 2 doz halinde uygulanır.
Aşı derin olarak kas içine (IM), 0,5 ml. olarak uygulanır.
Uygulama sonrası ateş yükselmesi, uygulama yerinde ağrı, şişkinlik,sertlik meydana gelebilir. Bu durum geçicidir. Ateşlenme için soğuk kompres uygulanmalı, düşürülemezse parasetamol içeren ateş düşürücüler kullanılabilir.
TT (Tetanos ) : Lise 1. sınıflarda uygulanır. Doğurgan çağında bulunan ( 15 - 49 yaş arası) kadınlara, daha önceki aşılanma durumları sorgulanarak, gebeliklerinin 4. ayından itibaren 1 ay ara ile iki doz uygulanır. Daha sonraki uygulamalar için sağlık ocaklarından bilgi alınmalıdır.
Yaralanmalardan sonra uygulanacak ise, daha önce aşılanmamış ise 1 ay ara ile 2 doz halinde, aşılı ise tek doz uygulanır.
Aşı derin olarak kas içine (IM), 0,5 ml. olarak uygulanır.
Uygulama sonrası ateş yükselmesi, uygulama yerinde ağrı, şişkinlik,sertlik meydana gelebilir. Bu durum geçicidir. Ateşlenme için soğuk kompres uygulanmalı, düşürülemezse parasetamol içeren ateş düşürücüler kullanılabilir.
BCG ( Verem ) : Doğumdan sonra 2 ayını doldurmuşlarda, 6 yaşına kadar uygulanır . İkinci dozu ilkokula başlarken uygulanır.
Aşı deri içine (IC), 0,05 ml. olarak uygulanır. Erişkinlerde 0.1 ml uygulanır.
Normalde uygulamadan 2-4 hafta sonra aşı yerinde 10 mm çapında, küçük kırmızı ve hassas bir şişlik belirir. Bu şişlik 2-3 hafta içinde yaraya dönüp, bu sürenin sonunda 5 mm çapında bir iz bırakarak kendiliğinden iyileşir. Bu yara üzerine ilaç konmamalı, açık bırakılmalı ve temiz tutulmalı. Kalıcı iz aşının tuttuğunu, kişinin bağışıklanmış olduğunu gösterir.
Daha erken sürede ve daha şiddetli reaksiyon olmuş ise, çocuk ya daha önceden verem mikrobuna bağışıklanmış ya da vereme yakalanmış olabilir. Bu durumda doktora danışılmalıdır.
Uygulama sonrası bazan aşı yerinde şiddetli iltihap, derin bir iltihap kesesi, koltuk altı ve dirsek lenf bezlerinde şişlik oluşabilir. Bu aşının yanlışlıkla daha derine uygulanması veya fazla miktar aşı verilmesi ya da iğnenin temiz olmamasından olabilir. Bu durumda doktora başvurulmalıdır.
Bu aşı 3 ayından büyüklere PPD ( Tüberkülin) kontrolü yapıldıktan sonra uygulanır. PPD cilt içine uygulandıktan 72 saat (3 gün) sonra okunması yapılır. Uygun görülür ise aşı uygulanır.
Çocuk Felci ( Polio) : Doğumdan itibaren 2. Ayını doldurmuşlarda başlanır, 6 yaşına kadar uygulanır. Hiç aşılanmamışlarda 1’er ay ara ile 3 doz, 3. dozdan 1 yıl sonra tekrar dozu uygulanır. Son dozu ilkokul 1. sınıfında uygulanır.
Herhangi bir dozundan sonra aralık verilmiş ise aşılanmaya kalındığı yerden devam edilir.
Aşı ağızdan, 2 damla damlatılarak uygulanır.
Uygulama sonrası yan etkisi olmadığı kabul edilmektedir.
Aşıdan sonra çocuğun beslenmesinde bir sakınca yoktur. Çocuğun ishali olsa dahi aşılanması gerekir.
Kızamık Aşısı : Doğumdan itibaren 9. ayını doldurmuşlarda uygulanır. Bu zamanda yaptırılamamış, hastalığı geçirmemişler ise 9. aydan sonra herhangi bir zamanda uygulanabilir. Aşının ikinci dozu ilkokul 1. sınıfında uygulanır.
Aşı cilt altına (SC), 0.5 ml. olarak uygulanır.
Uygulamadan 1 hafta sonra birkaç gün süren ateşlenme, kızamığa benzer hafif döküntüler meydana gelebilir. Ateşlenmede soğuk kompres uygulanmalıdır, düşürülemezse parasetamol içeren ateş düşürücüler kullanılabilir.
Hepatit B : Doğumdan itibaren yapalabilir. Uygulanan aşı takvimine göre 3. ayını doldurmuşlarda başlanır. Hiç aşılanmamışlarda 1’er ay ara ile 2 doz, ilk dozdan 6 ay sonra 3. dozu uygulanır.
Herhangi bir dozundan sonra aralık verilmiş ise aşılanmaya kalındığı yerden devam edilir.
Aşı derin olarak kas içine (IM), 0,5 ml. olarak uygulanır. Risk grubunda yer aldığı kabul edilen, önceden aşılanmamış, erişkinlere 1 ml.lik dozlar halinde 3 doz uygulanır.
Uygulama sonrası herhangi bir yan etki gelişmeyeceği kabul edilmektedir.
Önemli Not :
Aşılar miyadlı yani kullanma süresi belirli ürünlerdir. Bu nedenle uygulama öncesi son kullanma tarihine dikkat edilmelidir.
Aşılar belli sıcaklık koşullarında (+2 - +8 ° C arasında) saklanmalıdır. Kullanım öncesi ya da teslim alınırken mutlaka çalışır durumda olan bir buzdolabında bulunduğu kontrol edilmeli, raftan sunulan ürünler teslim alınmamalıdır.
(Kaynak: www.saglik.gov.tr)
Aşı Tipleri
Aşılar ilk etapta içerdiği mikrobun tipine göre BAKTERİYEL VE VİRAL olmak üzere ikiye ayrılır.Daha sonra içerdiği mikrobun durumuna göre 4 ana başlıkta incelenir.Bunlar;
Canlı Aşılar:
Aşı içerisindeki mikroorganizmalar canlıdırlar ancak vücut için tamamen zararsız hale getirilmiştir.Verem, kızamıkçık, kabakulak ve suçiçeği aşıları buna örnektir.
Ölü Aşılar:
Aşıda kullanılan mikroorganizmalar öldürülmüştür.Ancak vücudu uyararak antikor dediğimiz koruyucu maddelerin yapılmasını sağlayacak özellikleri korunmuştur. Boğmaca aşısı buna örnektir.
Subünit Aşılar:
Aşıda kullanılan mikroorganizmalar öldürüldükten sonra parçalanarak, bu parçalardan vücudu uyurarak koruyucu antikorların yapılmasını sağlayacak parçaları aşı yapımında kullanılmaktadır.Örnek olarak Hepatit B ve Grip aşıları verilebilir.
Toksoid Aşıları:
Bu tür aşılardan mikroorganizmaların kendileri kullanılmaz.Bazılarının ürettiği zehirler çeşitli kimyasal maddelerle işlenir ve hastalık yapıcı etkileri yok edilerek aşı yapımında kullanılır.Tetanoz ve difteri aşıları bu tip aşılardır.
Aşı Tiplerine Göre Dağılım Şeması
Çeşitli hastalıklardan korunmak için kullanılan aşıların tiplere göre dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Çiçek Aşısı
ÇİÇEK hastalığı Çiçek hastalığı “Variola virüsü” tarafından meydana getirilen insandan insana solunum yolu ile bulaşan ve bazen öldürücü olan bir hastalıktır. Ateş, tipik ve ilerleyici tarzda cilt döküntüleri ile karakterizedir. 1960’lı yıllardaki yoğun aşılama kampanyaları ve karantina uygulamaları sonucunda 1980 yılında çiçek hastalığının Dünya’dan eradike edildiği yani kökünün kazındığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından açıklanmıştır. Dünyadaki son vaka 1977 yılında Somali’de görülmüş ve o tarihten beri dünyanın hiçbir yerinde çiçek vakası tesbit edilmemiştir. Hastalığın eradikasyonundan sonra hastalığa neden olan virus Dünya Sağlık Örgütü’nün kontrolünde bir kaç laboratuvarda saklanmaktadır.
Çiçek aşısı 1980 yılına kadar hemen hemen tüm dünyada rutin olarak uygulanırken, eradikasyonun açıklanmasından sonra rutin aşılama durdurulmuş ve bundan sonra 1983 yılına kadar başta ABD olmak üzere bazı ülkelerde sağlık personeline uygulanmış ve bu tarihten sonra sivil kişilere uygulama tamamen durdurulmuştur.
