İLK POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞU (10 Nisan 1845)
161 yıl, Türkiye ve dünya tarihinde önemli olayların cereyan ettiği bir zaman dilimi. 160 Yıldır 3-10 Nisan tarihleri arasında kutlanan ve bu yıl 161. yılını kutlayan Emniyet Teşkilatı’nın geçmişi 161. yıl önceye dayanmaktadır. Neden 10 Nisan sorusuna cevap verebilmemiz için geçmişe doğru bir yolculuk yapmamız gerekecek…
1845 tarihi, Türk Emniyet Teşkilatı açısından önemli bir noktadır. Çünkü bu tarihe kadar zabıta olarak nitelenen teşkilat; 10 Nisan 1845 (12 Rebiü’l Evvel 1261)’den itibaren polis adı altında hayata geçmiş ve Emniyet Teşkilatının kuruluş günü olarak kabul edilmiştir.
Türk tarihinde tespit edilebilen ilk zabıta görevlileri “yarkan”lardır… Göktürk devrinde “şad”, “tudun” ve “subaşı”ların zabıta hizmetlerinden sorumlu oldukları, islamiyetin kabülünden sonra kadıların diğer görevlerinin yanıanda, zabıta görevini de üstlendikleri tespit edilmiştir…
1422-1453 döneminde ise bu görevi subaşılar yürütmüştür. 1453-1826 döneminde İstanbul’da padişahın şahsını ve sarayı koruyan “bostancıbaşı”, infaz hizmetlerini yürüten “böcekcibaşı”lar hizmet vermiştir. Kullukçular, “karakulhane” adı verilen bugün “karakol” olarak isimlendirilen binalarda hizmetlerini yürütmüşlerdir.
1826-1846 döneminde “serasker”ler zabıta hizmetlerini yürütmeye başlamışlardır.v1829 yılında İstanbul’da belediye hizmetlerinin yanında kısmen zabıta hizmetlerini yürüten “İhtisap Nezareti” kurulmuştur.
10 Nisan 1845 tarihinde yayınlanan ve İstanbul’daki yabancı misyonlar da “Tezkere-i Umumiye” tarafından gönderilen “polis nizamnamesi” ile ilk defa “polis” adı verilen bir zabıta teşkilatı kurulmuştur…
Daha sonra “Zaptiye Müşüriyeti” devri başlamış ve cumhuriyetin ilanına kadar çeşitli evrelerden geçirilerek hizmet yürütülmüştür. Cumhuriyet döneminde 1922’de İstanbul Emniyet Genel Müdürlüğü lağvedilerek yerine Ankara’daki “Emniyet-i Umumiye Müdürlüğü”ne bağlı il teşkilatları kurulmuştur.
İlk yıllarda polis teşkilatının kuruluş kanunu yoktu, gelişim bütçe kanunlarına bağlanmıştı. Uzun yıllar 1908 yılında çıkarılan “Polis Nizamnamesi”nin verdiği görev ve yetkilerle hizmet yürütülmüştür. Nihayet hala kullanılan 1934 yılında, hala kullanılan 2559 sayılı “Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu” ve 1937 yılında 3201 sayılı “Emniyet Teşkilatı Kanunu” çıkarılmıştır…
