Türk markası TT Custom Choppers nasıl Suudi oldu?

[Erhan Erdil]

Türk markası nasıl Suudi oldu? Fatih Altaylı yazdı...
Tarhan Telli adını duymuşsunuzdur. Galiba bir iki kere de ben bahsettim. Çılgın bir girişimci. 10 yıl kadar önce Türkiye’de dünyanın en şık motosikletlerini yapmak için yola çıktı. Başardı da. TT Custom Choppers diye, dünya çapında bir motosiklet üretti. Ama Telli’nin yaptığı işin asıl önemli tarafı, tüm üretimi için uluslararası lisansa sahip olmasıydı. Türkiye’de ürettiği motorlara Türk motor ve şasi numarası vurma hakkı olan bir üreticiydi. Lisans altında üretim yapmıyordu, yüzde yüz yerli bir marka yaratmıştı. Hollywood starlarından Rus oligarklara kadar herkes Telli’nin motorlarının peşindeydi. Tarhan Telli bununla da yetinmedi. Başbakan’ın “Yerli otomobil istiyorum” demesinin ardından “yerli bir otomobil” yapmak için harekete geçti. İmkânları sınırlı, hayalleri sınırsızdı. “Küçükten başlamak” istiyordu. Renault’nun, Opel’in ve neredeyse diğer tüm markaların yıllardır üzerinde çalıştığı “kişisel ulaşım aracı” üzerinde yoğunlaştı. Şehir içinde kullanılabilecek, iki ya da üç kişilik elektrikli bir otomobil geliştirdi. Buradan başlamak istiyordu.

‘BUNLAR TÜRK MARKASI’

Telli, Sanayi Bakanı Nihat Ergün’e iki TIR dolusu Türk yapımı olan motorları götürür. Sanayi Bakanlığı’nın önüne dizer. Sayın Nihat Ergün’e, “Sayın bakanım, şu anda Türkiye’nin ilk Türk üretimi, Türk markası olan vasıtasına bakıyorsunuz. Burada en önemli şey, şu şasinin üzerindeki NP9. İşte bu bizim Türklüğümüz ile gurur duymamız. Bunları Türk markası ve Türk ürünüyle dünyaya satıyor olmamız lazım” der. Beklediği desteği bulamaz. Tarhan Telli vazgeçmez. Bu sefer de Türkiye’nin çalışmalarıyla gurur duyduğu kurumuna gitmeye karar verir. TÜBİTAK’a çok önemli iki proje sunar. Projelerin birinde dünyada bir ilk olan motosiklette geri vites de yer alır. Yine kimse umursamaz. KOSGEB’e gider. Yine hiçbir sonuç alamaz. Daha da vahimi, “Bir Türk firması size yüzde 25 ortak olduğu için sizi KOSGEB üyeliğinden çıkardık” denilir kendisine. TT Motors’un KOSGEB’den atılmasına neden olan ise bir Türk yatırımcı firmanın yüzde 25 ortaklıkla TT Motors’a kaynak aktarmak istemesidir.

‘BURAYA FABRİKA KURAMAZSINIZ’

Bu firma TT Motor için bir fabrika kurmak ister. Ama İzmir Sanayi Odası bu firmanın fabrika kurmasına, aynı arazide aynı firmanın başka bir fabrikası olduğu gerekçesiyle izin vermez. Telli, Sayın Egemen Bağış’ın olduğu bir yemeğe davet edilir. Sayın bakana, “Biz Türk markasıyız. Dünyaya Türklerin neler yapabildiğini markamızla gösterelim, markamızı taşıyalım” der. Sayın Bakan, “Çok güzel. Biz Türkiye’ye katma değer katacak yeni girişimcilerle yeni markalar yaratacağız. İşte Sayın Başbakan’ımızın dediği markalaşma budur” cevabını verir. Ama başka bir sonuç alınamaz. Telli, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ile bir görüşme yapar. Bakan Yıldırım, Telli’ye “Sen Türkiye’nin örnek girişimcilerinden biri olacaksın. Arkandayız” der. Ama lafta kalır. Telli’nin amacı, motosikletlerini dünyanın çeşitli yerlerinde satacak bir ağ kurmak ve bunun yanı sıra küçük elektrikli otomobille başlayıp yerli bir otomobil markası yaratmaktır. Küçük elektrikli otomobili öne çıkarmasının nedeni ise henüz kimsenin hâkim olamadığı ama geleceğin en önemli pazarı olan bu alanda çok daha iyi rekabet edebileceğini düşünmesi ve buradan başlayıp ortaya çıkaracağı bir yerli markanın güçlü olacağına olan inancıdır.

‘GEL SUUDİ MARKASI OL’

Ancak her girişiminde duvara toslar. Ama en sonunda hiç beklemediği bir gelişme olur. Suudi Arabistanlı bir yatırımcı grubu, Telli’nin kapısını çalar. “Gel bu işi Suudi Arabistan’da yap” derler. Hem fabrika kurulması için gereken kaynağı verecek, hem de uluslararası bir pazarlama ağı kurmak için gereken yatırımı yapacaktır Suudiler. Tek bir şartları vardır. Üretilen otomobil ve motosikletler “Made in Saudi” olacaktır. Telli teklifi kabul eder. Suudi Arabistanlı yatırımcılar Telli’yi özel uçağıyla aldırır. İki saat içerisinde Suudi Arabistan’da oturma izni verilir. Kendisine 35 bin metrekare arazi ve burada kuracağı fabrika için türlü imkân tahsis edilir. Genç yatırımcı ve marka yaratıcısı Tarhan Telli’nin bugüne dek Türk markası olarak ürettiği motosikletler ve bundan sonra üreteceği otomobiller artık Suudi markası olacak. Yıllar sonra çocuklarımız, torunlarımız bu araçlara “Bir zamanlar Türk markasıymış” diye binerse ben çok üzüleceğim.

DÜN bir Turk markasının, küçük ama kendi alanında uluslararası tanınırlığı olan, yüksek kaliteli bir Türk markasının ve bu markanın yerli otomobil planlarının Türkiye'deki ilgisizlik nedeniyle Suudi Arabıslan'a gitmek üzere olduğunu yazdım.
Yıllar süren çabalarına Türkiye'de karşılık bulamayan Tarhan Telli'nin Suudilerden gelen teklife "Evet" demek zorunda kaldığını ve Suudilerin bu yatırım için sadece "Made in Saudi" denilmesi şartını koştuğunu aktardım sizlere.
Habertürk'ün dünkü nüshası okurlarla buluşur buluşmaz hemen resmi tepkiler gelmeye başladı.
Önce TÜBİTAK, "Biz bu yatırımcıya talep ettiği desteği verdik ama o almadı" dedi.
TÜBİTAK'ın açıklaması doğru,ama yarı doğruydu.
Talep edilen desteğin 10'da biri verilmişti. 190 bin TL'lik talebe karşılık 20 bin lira.
TÜBİTAK'ın yazılarının bir kopyasını buraya koyuyorum.
Hemen ardından Sanayi ve Teknoloji Bakanı, sevgili dostum Nihat Ergün aradı.
Yıllardır tanıdığım Ergün'ün her olaya pozitif yaklaştığına defalarca tanık olmuştum. Bir kez daha öyle oldu.
"Evet Tarhan Telli bana geldi" dedi:
"İki TIR dolusu motosiklet getirmişti. Bana gösterdi. Çok beğendiğimi söyledim. Ancak benden açıkça bir talebi olmadı. Sanki biraz gösleri yapmak, biraz reklam yapmak için geldiğini düşündüm. Yatırım için bir şey söylemedi söylediyse de bana ulaşan bir şey olmadı."

Bakan Ergün, TT Motors'un yaptıklarını bildiğini, gördüğünü, kalite çıtasını çok yukarı koyan, çok önemli bir yerli marka olduğunu ve büyümesi için her türlü desteği vermeye hazır olduklarını aktardı.
"Yatırımını İstanbul'da yapacak bile olsa 5. bölge teşviklerinden yararlanma şansı var. Bana gelsin. Anladığım kadarıyla aklı var, fikri var ama bunları nasıl hayata geçirir, nasıl teşvik alır, nasıl ilerler bu konuda bilgisi eksik. Bizzat bana gelsin. Ben ona yol göstereyim. Biz en küçük yatırımcıyı bile kaybetmek islemeyiz. Bekliyorum. Organize sanayi bölgelerinde yer bulalım. Ortak yatırımcı arıyorsa yardım edelim" dedi.
Doğrusunu isterseniz keyiflendim.

TT Motors, o şahane motosikletlerini ama özellikle de elektrikli küçük otomobilini Türkiye'de üretip bir Türk markası olarak yoluna devam edebilirse, bundan gurur duyacağım.

Kaynak: Habertürk




Basın Açıklaması 26/11/2012

Suudi Arabistan Krallığı 35 bin metrekare üzerine TT Motor için dünyanın en teknolojik ve modern fabrikasını kuruyor. Denize sıfır olan fabrika arsası devlet tarafından TT Motor’a tahsis edilmiştir.
Bu alanda TT marka vasıtalar (polis, sahil güvenlik botları, TT motorlar, bisikletler, özel otobüs ve araçlar) üretilecek.
Bu konuda ön iyi niyet protokolleri imzalanmış
olup projenin detayları görüşülmeye başlanmıştır.
Şu an üretim yerinin Suudi Arabistan olması şartı üzerine görüşmeler sürüyor.
Basında Sayın Fatih Altaylı’nın kaleme aldığı haber sonrasında değerli basın mensubu dostlarımızın soruları üzerine bu bilgilendirilmesinin yapılmasını TT Motor adına uygun gördük. Gelişmeler hakkında sizleri bilgilendirmeye devam edeceğiz.

Tarhan Telli
TT Motor A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

[F54]

adama helal olsun bu kadar büyük bi iş becermiş ve türkiye cumhuruyeti devleti ne yapmış destek olmamış yazıklar olsun
şimdi bu adam gidip israil de amerikada veya rusya da bile üretim yapacak olsa gene de kızmaya hakkı yok kimsenin
türkiye deki bütün girimşimci ileri zekalı doktor öğretim görevlisi kafası çalışan insanlara destek olunmadığı gibi TT ye de destek olunmamış türkiye ye de bu yakışır zaten

[Chronix]

sakalını uzatmaz fesini cübbeni giymezsen olacağı budur zaten=)

[acayüp]

Tövbe bismillah şeytan arabası . Başımıza taşmı yağdırıcaksınız .

[inzell]

Başlığı görünce sinir oldum, ama Tarhan Telli haklı. Yetkili makamlar da iş işten geçtikten sonra pişkin pişkin iyimser görünüyorlar...

[erro]

Türk yetkililere güvenilmeyeceğini çok önce anlaması lazımdı..umarım boşuna zaman kaybetmemiştir, kaybetse bile arayı çabuk kapatır...suudilere gitmesi imaj açısından iyi olmasa da hayallerine ulaşması açısından büyük bir şans...daha farklı ülkeleri deneme fırsatı olsaydı keşke...

[Mikuni]

italyanları japonları zengin edelim. Ne gerek var yerli malına.

[Syanur]

Hemen ardından Sanayi ve Teknoloji Bakanı, sevgili dostum Nihat Ergün aradı.

Bakan Ergün, TT Motors'un yaptıklarını bildiğini, gördüğünü, kalite çıtasını çok yukarı koyan, çok önemli bir yerli marka olduğunu ve büyümesi için her türlü desteği vermeye hazır olduklarını aktardı.
"Yatırımını İstanbul'da yapacak bile olsa 5. bölge teşviklerinden yararlanma şansı var. Bana gelsin. Anladığım kadarıyla aklı var, fikri var ama bunları nasıl hayata geçirir, nasıl teşvik alır, nasıl ilerler bu konuda bilgisi eksik. Bizzat bana gelsin. Ben ona yol göstereyim. Biz en küçük yatırımcıyı bile kaybetmek islemeyiz. Bekliyorum. Organize sanayi bölgelerinde yer bulalım. Ortak yatırımcı arıyorsa yardım edelim" dedi.
Doğrusunu isterseniz keyiflendim.

Keyiflenmiş... TT şanslı ise bakan böyle bir yardımda bulunur. Daha şanslı ise bakan yıllar/aylar geçmeden böyle bir yardımda bulunur, bulunması için yardımcı olur. Ama ortak yatırımcı yada destekçi kim olur, şartları ne olur orasını hiç düşündümü F.Altaylı, sanmıyorum. Ayrıca yarın bir gün tahsis ettikleri yerden, "Has.....git buradan, benim akrabamın eşine dostun fabrika açıcaz, başına da başbeleşçinin 13 yaşındaki torununu getircez" derlerse şaşırmam...

[Lucas]

Klasik bir Türkiye gerçeği. Çok yazık.

[GP500-1st]

Türkiyeden nefret etme sebepleri...

Sadece yiyip,yedi ceddinin cebini dolduran her tarafı binalarla doldurup her şeyi sömürebileceği her alanı rant olarak algılayan Türkiyenin geleceği için hiçbirşey yapmayan yapanada engel olan zihniyetin bugunkü temsiline en güzel örnek...

[hihi]

Dünyanın çoğu yerinde insanlara yardım edildiği kadar türk girişimciyede yardımcı olunmalıydı.sanki bu işlerde daha çok dolaplar dönmekte.

[Ufuk İnkaya]

Klasik bir Türkiye gerçeği. Çok yazık.

Fazlasıyla yeterli bir cümle

[Uğur]

Dayısı olsaydı her türlü desteği alırdı.
Çok yazık olmuş.

[dreamkiller]

Yazık..Çok yazık..

[pistolpitt]

badem bıyık bırakıp bakanı öyle ziyaret etseydi keşke. Adama suudilerin sahip çıkması da ne tezat

[psyche]

Elin şakirti ne anlar moturdan çapırdan teknolojiden girişimden , yap bakalım 12 kubbeli camii nasıl destek çıkıyorlar sana.
Yuh diyorum yobazlıkla karanlıkla geri kalmışlıkla suçladığımız ortadoğunun göbeğindeki Arabistan destek çıktı bu çok manidar dostlar hani avrupadan bir teklif gelse anlarım da bu cidden trajikomik.

[Dr.MZÇ]

Bence böyle bir işe yatırım yapacak bu iş için sonuna kadar çabalayacak insan, Türkiye'de uzun süre bir daha çıkmaz...
İnşallah bir çözüm yolu bulunur memleketin bir değeri olarak kalır...

[ortadadogulu]

arkadaş iki tahtayı üstü üste koymamış adamlar gelmiş buradan ıvır zıvır yorumlar postalıyorlar. sermayenin imanı olmaz. bu konunun da dinle imanla ilişkisi yok. ilişki kuran varsa hatalıdır artniyetlidir. en fazla kendi adamlarına imkanlar sunmak yada kendi siyasi düşüncelerine uzak olduğunu düşündükleri bir kişinin önünü açmama yönünde bir fikir beyanı olsa destekleyebilirim. yobazlık, cami meselesi, badem bıyıklı tabiri ne görgüsüzce ne cahilce. ilkokul mezunumusunuz 15 yaşındaki çocuk mu ?


vakti ile laik demokratik doğan grubunun medyatik baskısı ve koç grubunun ekonomik baskısı memleketin ilk yerli otomobili olma yoluna çıkan jet -pa nın ( namı değer jet fadıl) imza adlı otomobilini çöpe attırdılar.
demekki neymiş dinle imanla ileri görüşlülükle ilgili bir mesele değilmiş. hem o dönem sadece islami kuramlar üzerine çalışıyor diye laikçi paşaların karşı çıktığı onlarca fabrika ve marka var.
kısaca sermayeye dair bir meseleyi daha dine imana bağlahan zihniyetin zihnine post kurup oturayım.

[ferdinandd]

%100 yerli tuzluk bile üretmeye korkanlarla dolu memleket, biçok şeyimiz çalıntı ( esinlenme ) bazılarının sayesinde

Kökenleri belli olmayan insanlarca reddini anlıyorum projenin aslında.

Umarım reddedenlerden biri TT görüşmesi sonrası Suudi Arabistandaki dayısını arayıp,

"burda bi çocuk çıktı, ben onun her yolunu keserim, siz bir teklif götüründe, memleketimiz yücelsin" demiş olmasa bari

Yada "El-Hadji Diouf(temsili ), dostum bi teklif sun şu cocuğa daha çok kazan dahaaaaaa ama %50 sini alırım " da demiş olabilir.

Altında herşey aranabilir bu durumun, yoksa "heryeri yarısı çöken şerit şerit yollarla kaplayacağız" diyenlerin, aracı desteklememesi ne demek ki

[Okan Sinan Ocan]

Sırf hükümete çakmak için yukarıda cevap yazan arkadaşlar , çoğunuzun yaşı tutmadığı için bi-haber olabilirsiniz bu işler Cumhuriyet kurulduğundan beri böyle sadece bu hükümetle sınırlamayın . Açın bakın google dan "tayyareci vecih"i kimdir , üzerine ne oyunlar oynanmıştır. Bu ve bunun gibi onlarca hikaye bulursunuz.

Olaya siyasi tercihinizi savunmak açısından değil TÜRKİYEMİN gerçeklerini tartışabilmek açısından bakınız , işin özü sizinkilerinde bu konudaki seceresi berbat.

Sevgilerimle