Boya Tabancası ile Boya Yapmak - Teknik Bilgiler

**CrazyBullet** · 07 Eylül 2016, 11:02

Önemli not: Buradaki bilgiler hobi amaçlı boya yapan birisi tarafından yazılmıştır. Yanlış ve/veya eksik bilgiler olabilir, sadece buradaki bilgilere güvenerek boya yapmayınız. Ben de deneme yanılma yöntemiyle ve bolca okuyarak, izleyerek boya yapmayı öğrendim. Eksikler yanlışlar varsa beni de uyarınız lütfen.

Endüstriyel olsun, hobi amaçlı olsun metal ya da plastik yüzeyleri boyamanın çok sayıda (beklide yüzlerce) türü vardır. Boya konusu deniz deryadır. Kullanılan ekipmanlar, uygulanan kat sayısı, boya çeşidi ve uygulama tekniği değişiklik göstermektedir.

En iyi yöntem diye bir yöntem yoktur. Bu iş için ayrılan paraya, uygulama yapılacak yüzeyin özelliğine, uygulama yapılacak atölyenin fiziki olanaklarına, boyanacak parça sayısına, büyüklüğüne, kullanım ömrü boyunca parçanın maruz kalacağı fiziki şartlara (güneş, soğuk, deniz, tuz, darbe dayanımı vs.), boyayı yapacak kişinin yeteneğine, deneyimine, istenilen efekte (metalik, oksidize, inci efekti vs.) göre seçim yapılmalıdır. Deneyimsiz birisi ilk uygulamalarda muhtemelen istediği sonucu alamayacaktır öte yandan birkaç yapbozdan sonra “museum quality” denilen kaliteye yakın boya yapılabilir. Burada açıklanan yönteme eklemeler, çıkarmalar yapılabilir.

1. İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR

- Boyaya uygun aktif filtreli maske
- Gözlük
- Boya tulumu ya da uzun kollu eski bir kıyafet
- Saçları, kulakları kapatmak için bere vs. (boya tulumu varsa buna gerek yok)
- Eldiven (eczanelerde satılan lateks eldivenden uzak durun, ekipmanları temizlerken kullandığınız madde bu eldivenden içeri girip cildi hemen tahriş ediyor)
- Uygun ortam (atölye, garaj, teras, bağ bahçe)

Boya yaparken ve ekipmanları temizlerken mutlaka aşağıda yer alan linktekine benzer özellikte maske kullanılmalı aksi halde ciğerler resmen boku yer. (Sanayide çalışan tanıdık varsa fiberglasscıların ve boyacıların kanser hikayelerini dinleyiniz) Toz maskesi hiçbir işe yaramaz, sprey boya maskesi olması gerekli.

http://solutions.3m.com.tr/wps/porta...4857476&rt=rud

yukardaki maskeye bir de filtre almak gerek, Bauhausta maske ve filtre takım olarak satılıyordu.

http://www.hepsiburada.com/3m-6002-c...xhkaAtW58P8HAQ

Maskeden başka bir de kapalı gözlük öneririm, Bauhausta çok çeşidi var, ucuz bir şey iş görür. Maske ile uyumlu olduğuna emin olmak gerek, deneyip alın.

Boya yaparken tabancadan çıkan boya parçaları üzerinize yapışacaktır, bu yüzden kirlenmesine üzülmeyeceğiniz uzun kollu kıyafet giyin, bere gibi bir şey takın ki saçlara boya yapışmasın, çıkmıyor. Aşağıdaki gibi bir boya tulumu da kullanılabilir.

https://www.google.com.tr/?ion=1&espv=2#q=boya%20tulumu

Boya yapmak için ideal yer atölyedir. Kullanabileceğiniz atölye yoksa ikamet ettiğiniz evin odasında sakın ama sakın boya yapmayın. Oda boş olsa, kapısı kapalı olsa, pencereler açık olsa bile iki gün evde gaz maskesiyle dolaşmanız gerekir, apartman bile boya kokar, eşiniz sizi boşayabilir. Yıllar önce denemişliğim var, tecrübeyle sabittir.

Bahçeli eviniz, garajınız, atölyesini kullandıracak samimiyette ustanız varsa işiniz görülür. Açık havada boya yapılabilir ancak havanın çok rüzgarlı olmaması ve 19-20 derecenin üzerinde olması gereklidir. Güneş altında boya yapılabilir.

Boya yapılacak mekan ya da en azından boyadan sonra iş parçasının kuruyacağı mekan 19-20 santigrat derecenin üzerinde olmalı aksi halde iki komponentli boyalar istenilen miktarda katılaşmaz.

Atölyenin nem oranının düşük olması önerilir.

Boyada kullanılan kimyasalların çoğu yanıcıdır, yangın riskini azaltmak için gerekli önlemleri almak gerekli.

2. EKİPMAN

- Kompresör
- Kompresör hortumu
- Nem tutucu hava filtresi
- Boya tabancası
- Basınç göstergesi (tabancaya takılan)
- 1 gram hassaslığında terazi ya da hacimce ölçüm yapmak için laboratuarda kullanılan cam ölçüm malzemesi (sanırım adı pipet diye geçiyor)
- Boyayı karıştırmak için marketlerde satılan plastik bardak ve tahta kaşıklar

Kompresör seçimi önemli. Tabanca boyayı atmak için havaya ihtiyaç duyar, bu havayı kompresör sağlar, tabancanın etkin olarak çalışabilmesi için kompresörün gücünün ve hacminin tabancanın hızına yetişmesi gerekir. Aksi durumda boyacı boya hamlesini bitirmeden tabancadaki basınç azalacak ve boya istenilen düzeyde atomize olmayacaktır. Bisiklet boyanacağı için ufak bir kompresör iş görecektir. 50 litrelik 2 beygirlik bir kompresör yeterli olur. 24 litre de iş görür ama almışken büyüğünü almak kolaylık sağlar. Depo hacmi ne kadar büyük olursa bir hamlede o kadar uzun boya yapabilirsiniz. Aksi halde kompresör motorunun çalışıp basıncı istenilen seviyeye getirmesi için 1 dakika kadar beklemek gerekir.

https://online.bauhaus.com.tr/Catalo...ts/Index/12876

paraya kıyıp aşağıdaki gibi bir şey alırsanız hiç durmadan tüm dünyayı boyayabilirsiniz.

http://www.hirdavatalalim.com.tr/Pum...tPoaAhEP8P8HAQ

Havadaki nemi alıp boyayı mümkün olduğunca kuru şekilde atabilmek için nem tucu hava regülatörü öneririm. Şart olmasa da olsa çok iyi olur 

Tabancanın ucundaki basıncı göstermesi ve tabanca basıncını ayarlamak için tabancanın hemen altına takılan basınç göstergesi (pressure gauge) gerekli. Satanın göstergesi 150 tl civarında fakat ucuz olanlar da iş görür.

https://www.google.com.tr/?espv=2#q=sata+pressure+gauge

3. TABANCA

Tabanca olarak SATA ya da Devilbiss öneririm. Ne kadar ekmek o kadar köfte. Bu markalar 600 TL’den başlar 5000 TL’ye kadar çıkar. 600 TL’ye satılan SATA ecoline işinizi görür (aşağıda linki var). Daha üst modeller HVLP (high volume low pressure) sistemlidir, bu sistemde boya yaparken, boya kaybı çok daha az olur, daha homojen boya atar, daha az hava kullanır fakat ecoline ile de aynı kalite de boya atılabiliyor. Hergün araba boyamıyorsanız HVLP’ye gerek yok, hatta sanayide ustaların pek çoğu Ecoline modelini bile kullanmaz.

https://www.google.com.tr/?ion=1&esp...conoline%201.3

Tabancanın meme çapının 1.3 ya da 1.4 olmasını öneririm. Bu çap ile astar kat için ayrı bir tabanca almaya da gerek kalmaz. (profesyoneller astar için ayrı tabanca kullanıyorlar)

100 tl’ye satılan tabanca ile boya yapılacağına teneke spreyle boya yapılsın daha iyi sonuç alınır. Tecrübeyle sabittir. SATA ya da Devilbiss’in en düşük modelinin 1.3 ya da 1.4 çaplısını torun bile kullanır, mükemmel aletlerdir.

Tabanca üzerinde; hava basıncını, boya-hava oranını, max. boya debisini boya kesidini ayarlamaya yarayan kısımlar vardır.

Tabancanın tetiğine az basıldığında ucundan sadece hava çıkar (boya haznesi dolu olsa bile) bu şekilde pressure gauge’da yer alan düğme vasıtasıyla hava basıncı istenilen miktara ayarlanabilir.

4. UYGULAMA

- Astar (yüzeye atılan ilk kat, boyanın yüzeye iyi tutunmasını sağlıyor)
- Basecoat (renk kartelasından seçtiğimiz boya, renk)
- Clearcoat (en son atılan, koruyucu şeffaf tabaka)
- İnceltici (viskoziteyi azaltmak için kullanılabilir, boyanın daha parlak görünmesini sağlar)
- Katılaştırıcı (2 komponentliler için gerekli)
- Selülozik vernik (tabancayı temizlemek için)
- Boya macunu (yüzeyde kapatılması gereken çatlak vs. varsa)

Buradaki malzemelerin hepsini internetten ya da Standox-Dupond bayisinden tek seferde edinebilirsiniz.

Olay şundan ibaret; önce astar kat sonra boya (basecoat) en son clear coat (cila) atıp işi bitiriyoruz. Yani üç tane katımız, işlemimiz var. Astar kat boyanın tutunması için zemin hazırlıyor, basecoat denilen şey ise istediğimiz renkteki boyaya verilen isim, clear coat ise vernik gibi boyanın can canlı  durması ve dış etkilerden korunması için atılan şeffaf son kat.

Madde madde yazmak gerekirse; (wet on wet tekniği)

- 1. kat astar uygula, 10 dakika bekle,
- 2. kat astar uygula, 10 dakika bekle,
- 1. kat base coat uygula, 10 dakika bekle,
- 2. kat base coat uygula, 10 dakika bekle,
- 3. kat basecoat uygula, 10 dakika bekle,
- 1. kat clearcoat uygula, 10 dakika bekle,
- 2. kat clearcoat uygula, 10 dakika bekle,
- 3. kat clearcoat uygula, 10 dakika bekle,

Wet on wet tekniğinde katlar arası çok fazla beklememek gerekiyor aksi halde boya azami dayanıklılığına ulaşmaz. İstenirse, astar kattan sonra 1 gece kuruması beklenilip ertesi gün ince su zımparası yapılabilir ardından basecoat uygulamasında geçilebilir. 4 hatta 5 kat clearcoat atıp kuruduktan sonra 4.000’lik su zımparası ve ardından cila ile de çok güzel sonuçlar elde edilebilmektedir. Uygulanacak kat miktarı boya rengine göre azaltılıp arttırılabilir.

Bu üç katlı sistemi çözdükten sonra farklı efektler elde etmek için burada anlatılandan daha karmaşık yöntemler uygulanabilir.

Aşağıdaki videolar nasıl uygulama yapıldığını gösteriyor. Şu kurallara sürekli olarak uymak gerekli.

- Tabancayı yüzeye dik hereket ettirmek
- Yüzeyle tabanca arası mesafeyi sabit tutmak
- Her boya hamlesini kesintisiz ve tek seferde yapmak, belirli bölgelerde duraksamamak,
- Boya atarken çok yavaş olmamak (aksi halde iş parşası üzerinde boya akıntısı olur), çok ıslak boya atmamak
- Tabanca ucundaki basıncı tabanca üreticisinin önerdiği miktara ayarlamak,
- Tabanca boya debisini iyi ayarlamak

https://www.youtube.com/watch?v=AYB4Yxeq_M8

https://www.youtube.com/watch?v=jGhXo-fPmig (yüzey işlemi, macun)

https://www.youtube.com/watch?v=MLPcsEWzDSM

Bu malzemelerden astar kat ve clear coat iki komponentlidir (biz iki komponentlileri kullanıyoruz çünkü fırınımız yok) İki komponentli demek, astarın ve clear coatın içine katalizör görevini gören bir katılaştırıcı katmak gerekiyor. Yani 1. komponentimiz astar 2. komponent katılaştırıcı ise bu ikisini belirli oranda tek kullanımlık bardağımızda karıştırıp (baya çay karıştırır gibi) boya tabancasının haznesine öyle döküyoruz.

Hangi malzemeyi nasıl uygulamamız gerektiği konusunda yol gösterici en önemli kaynak malzemenin teknik bültenidir. Malzemeyi almadan ve uygulamadan önce teknik bülten mutlaka gözden geçirilmelidir. Aşağıda clear coat (en üste atılan vernik) için örnek bir teknik bülten var, bu bülteni ya üreticinin sitesinden ya da satış yapan yerlerin sitelerinden bilgisayara indirebiliriz. Şimdi aşağıdaki linki yer alan bülteni okuyalım. Bu ürün iki komponentli, yani yanında bir de katılaştırıcısını satın almak gerekli.

- 2 birim clear coat 1 birim katılaştırıcı ile karıştırılıyor.
- İsteğe göre %0-5 arası 2K uyumlu inceltici kullanılabiliyor.
- 20 derece sıcaklıkta katlar arası 5-10 dakika arası beklemek gerekiyor (flash off time)
- 20 derece sıcaklıkta 1 gecede kuruyor ya da 60 derecede 30 dakikada fırınlanabiliyor
- VOC tipi katılaştırıcı ile uyumlu

http://products.axaltacs.com/dcat/us...uct/16252.html

http://www.axaltacs.com/content/dam/...DS-582-Eng.pdf

Boya sistemleri ile ilgili o kadar fazla ürün var ki hangi kombinasyonu kullanacağım diye kafa mutlaka karışacaktır. Otomotiv endüstrisi için firmalar çok sayıda ürün çıkartmışlar. Ürethan, akrilik, su bazlı boyalar, bunların tek veya çift komponentlileri, uygulama sırasındaki emisyonları düzenlemek için farklı katılaştırıcılar ile uyum sağlayanlar vs. çok sayıda ürün var. Burada önemli olan astar kat, base coat, clear coat arası uyumlu ürün seçmek. Nasıl ki yağlı boyayla boyanmış bir duvara su bazlı boya sürersek boya tutmaz, burada da katlar arası kimyasal uyumu sağlamak gerekli.

İşin kolay yolu şudur: Standox’un en büyük bayisine gidip adamlarla arayı iyi tutarız, oradan bir uzmana bisiklet boyayacağım ve bana uygun kombinasyonu yap diye rica ederiz. Astar ve clearcoat’un katılaştırıcısının aynı tür ya da birbiriyle uyumlu olması gerekli. Yani VOC türü katılaştırıcı kullanan astar alırsak clearcoatın da katılaştırıcısının VOC türü ya da VOC ile uyumlu olması gerekli. Satın aldığınız yere bu ikisi birbiriyle uyumlu mu diye sorun ve teknik bültenden kontrol edin.

Burada yer alan malzemeler en az 1 litrelik satılıyor. Bu miktar ile onlarca kadro boyayabilirsiniz. Tek uygulama için ise yine iyi ilişkilerde bir ustadan, bayiden az miktarda alabilirsiniz.

5. TABANCA TEMİZLİĞİ

Tabanca iyi temizlenmezde kötü boya atar hatta bir daha düzelmeyecek şekilde bozulur. Tabanca temizliğinde, ucuz olduğu için selülozik tiner kullanıyorum. Tabancanın tüm parçaları sökülür, ufak parçalar 1-2 dakika kadar tinere yatırılır bu esnada diş fırçası ve tabanca ile birlikte gelen fırça ile tabanca tiner kullanılarak temizlenir. Burada önemli olan şey özellikle nozzle’da yer alan mikron ölçülerindeki delikleri fırça, kürdan, tiner yardımıyla tertemiz yapmaktır. Fırça ile temizledikten sonra boya haznesine az miktarda tiner koyup tabancayı kompresöre takıp boş tiner püskürmekte son bir temizlik dokunuşu olarak güzel olur.

Temizlik esnasında lateks eldivenden uzak durun, marketlerde satılan lateksler anında tineri ele geçiriyor ve tahriş ediyor. En iyisi viledanın kalın bulaşık eldiveni.

Temizlik esnasında gözlük takın, fırçadan sıçrayan tiner gözü mahfediyor. Deneyimle sabittir.

Tiner son derece yanıcıdır, yangın tehlikesine dikkat.

**hattoi** · 07 Eylül 2016, 11:21

Eline sağlık. Faydalı bir yazı olmuş.

Özellikle maske konusuna dikkat etmeden boya yapan insanlar biliyorum. Umarım ciğerlerine etki etmemiştir. Hatta bizim kimya lab.'a maskesiz gelen arkadaşlar olurdu. O kadar gaz çıkışı falan, bünye hassas olanlardan bayılanda olmuştu. Biraz bilgisizlik ve cahil özgüveni sorunumuz var.

**CrazyBullet** · 07 Eylül 2016, 11:59

Bisiklet kadrosu boyamak için yazmıştım buradakileri fakat motosiklete de ugulanabilir tabi

**hattoi** · 07 Eylül 2016, 12:05

Benim maske takmadan boya yapan arkadaşlardan ikisi bisikletçi zaten.

**metinkilic** · 07 Eylül 2016, 13:25

Çok güzel ve ayrıntılı bir yazı. Elinize sağlık. Gayet açık ve bilgilendirici.
Ben kendi işimi kendim yapmayı seven birisiyim. Evde alet bolluğu var. Zaman zaman hanımlar bunlardan şikayetçi oluyorlar ama tamirat işleri bana bir nevi terapi gibi geliyor. Yani seviyorum.
Yatak odası takımının rengini değiştirmek konusunda fiyat aldım. Boyacılar 2.000 tl fiyat istediler. Evden götürüp getirmek bana ait onun için de 400 tl fiyat istendi. Ben de kızdım, kendim boyarım dedim.
Önce iyi bir araştırma yaptım. 50 Lt.lik kompresör (300 TL), 1,3 boya tabancası (sata marka 75 tl), spiral hortum 20 mt.lik, vb.malzemelerin hepsini aldım. Sonra boya cins ve uygulamalarını araştırdım. Ünlü marka boya fiyat performans açısından gayet uygundu, referansları iyi geldi. 180 TL boyalara para verdim.
İpek mat lake boya uyguladım. Boya iki kompenentli, önce astar, zımpara, sonra boya ve üstüne 2 kat zımpara atılıyor, sonra cila makinesi ile hafif bir cila uyguluyoruz. Cam gibi oluyor boya. Bitmiş kısmı çok güzel, boya atmak da zevkli ve kolay, ancak o zımpara işi bayağı bir yorucu ve emek istiyor.
Ben 4 günde tüm yatak odası takımını boyadım. Hanım çok beğenince başladı; salondakilere de el atsan, şunu da boya, bunu da boya demeye. Ufak ufak boyayacağız artık.
Kompresör ve takımları garajda küçük bir depomuz var orada duruyor. Araba yıkarken, motor temizlerken bana acayip kolaylık sağlıyor. Hatta konu komşunun ufak tefek boya işlerini bile yapıyorum.
Bir komşumuzun transalp motorunun plastik aksamları güneşten solmuştu. Plastik astar ve üzerine siyah boya attım. Kuruyup takınca, motor sıfır gibi oldu. Arkadaştan bu iş için 500 tl istemişler. Toplam 40 tl maliyet, bir paket sigara ve 2 bira ile biz halletmiş olduk. Pazar günü de iyi bir eğlence oldu bizim için.
Amatör olarak boya işini kaptım. Bundan sonra boyacılara para kaptırmak yok benim için.