Motosikletlerde Fren ve Durma Mesafesi

**ndr** · 20 Temmuz 2006, 12:56

Merhabalar

Tehlikeyi sezdikten sonra tam frenleme yaparak motorun durmasına kadar geçen süreyi ve yolu merak ettim ve biraz araştırma yaptım. Sonuçları sizinle paylaşmak istiyorum.

Motorun tam durmasına kadar geçen sürede neler yapıyoruz, neler oluyor?

1. Tehlikeyi gördükten sonra fren yapmaya karar veriyoruz. (Sürücü tepki süresi)
2. Ayak frene basmaya ya da el frenini sıkmaya başlıyoruz. (Frene basma süresi)
3. Frene basınç uyguladığımız için fren sistemindeki hidroliğin basıncı artmaya ve balatalar sıkmaya başlıyor. (Fren tepki süresi)
4. Balataların diske ya da kampanaya yaptığı basıncın etkisiyle tekerleklerin dönme hızı yavaşlıyor. (Bloklama süresi)
5. Fren sistemindeki basıncın artması nedeniyle bloklama başlıyor ve tekerleklerin artık dönmüyor ve araç bir süre sonra tam duruyor. (Fren süresi)

Bu beş aşamadan sonra durma sağlandığı için bunların toplam süresi DURMA SÜRESİ olarak adlandırılıyor.

Fren ve durma süresinin hesaplanmasında kullanılan önemli değişkenlerden birisi de aracın ve yok koşullarına göre değişen tutunma katsayısı. Bunu şöyle anlayabiliriz: Aracı düz bir zeminde belirli bir hıza eriştikten sonra rölantide gitmeye bıraksak rüzgar, aracın ağırlığı, yükü, lastiklerinin durumu vb. nedenlerle bir süre sonra tamamen duracaktır. Bu katsayı buzlu yeminde 1 m/s² kabul edilirken ABS'li bir otomobilde 7,5 olduğu varsayılıyor.

Motosikletlerde ise şöyle:

Sadece arka fren kullanıldığında: 4,0
Sadece el freni kullanıldığında: 6,5
Her iki frenle optimal frenlemede:10,0

Hesaplamada kullanılan diğer değerleri ise şöyle:

1. Sürücü tepki süresi 0,35 s
2. Frene basma süresi 0,20 s
3. Fren tepki süresi 0,05 s
4. Bloklama süresi 0,22 s

Bloklama süresi motosikletin teknik özelliklerine göre 0,2 ile 0,4 s arasında değişebiliyor.

Bu değişkenlerle yaptığım hesaplardan bazı örnekler vermek istiyorum. Ani durumlarda Sadece arka freni kullandığınızı varsayarsak.

Hız: 10 km/s
Fren mesafesi 0,68 m
Durma mesafesi 2,86 m

Hız: 50 km/s
Fren mesafesi 22,61 m
Durma mesafesi 33,90 m

Hız: 100 km/h
Fren mesafesi 93,42 m
Durma mesafesi 116,10 m

El ve arka freni birlikte kullanarak ideal bir frenleme gerçekleştirdiğinizi düşündüğümüzde bu rakamlar şöyle oluyor.

Hız: 10 km/s
Fren mesafesi 0,14 m
Durma mesafesi 2,18 m

Hız: 50 km/s
Fren mesafesi 8,18 m
Durma mesafesi 19,32 m

Hız: 100 km/h
Fren mesafesi 35,59 m
Durma mesafesi 58,12 m

Bu değerler otomobillerle karşılaştırıldığında şöyle söylenebilir.
-- Sadece arka frenleri kullandığınızda otomobile göre durma mesafeniz iki katına çıkar
-- Sadece ön frenlerle yaklaşık olarak otomobille aynı mesafede durursunuz. (Tabi ki bu kuramsal bir yaklaşım, kimse herhalde yüksek hızlarda sadece ön frenle durmayı düşünmüyordur)
-- El ve arka frenleri ideal olarak kullanmayı öğrendiğinizde ise otomobillerden yaklaşık %25 daha kısa mesafede durabilirsiniz.

Bu değerler ideal zemin ve yol koşulları için verilmiştir. Islak zeminlerde, buzlu ve karlı yollarda, yük ya da artçı ile durma mesafesinin arttığı da unutulmamalı...

Frenleriniz her daim keskin olsun!

**Kemal** · 20 Temmuz 2006, 13:08

Bende geçen gün neden duramadım acaba frenlerde mi bi sorun var diye düşünmüştüm. 30 km hızla giderken 10 mt önüme geçen arabaya bodazlamasına dalmıştım. :( Yakında sırtıma birde paraşüy takacam öyle dururum artık

**~~harfendaz~~** · 20 Temmuz 2006, 13:13

scud adlı üyeden alıntı

Bende geçen gün neden duramadım acaba frenlerde mi bi sorun var diye düşünmüştüm. 30 km hızla giderken 10 mt önüme geçen arabaya bodazlamasına dalmıştım. :( Yakında sırtıma birde paraşüy takacam öyle dururum artık

satte 30 km. mi? dakikada 30 km. mi?yoksa saniyede mi scud füzesi gibi.

**PcKopatGhostRider** · 20 Temmuz 2006, 13:41

güzel bilgiler.. tşkkrler..

**intercom** · 20 Temmuz 2006, 14:00

himm gercekten bir arabadan %25 daha erken durabilirmiyim? özellikle fren konulu iki egitime katildim ama bir arabadan daha evvel durabilecegimi kimse izah etmemisti

**Gökhan** · 20 Temmuz 2006, 14:03

gerçekten güzel bilgiler. teşekkürler

**V&B** · 20 Temmuz 2006, 14:23

payşlaşım için teşekkürler.güzel bilgiler eyvallah.

**koyulacivert** · 20 Temmuz 2006, 14:56

yararlı bilgiler olmuş eline sağlık

**elay** · 20 Temmuz 2006, 15:04

harika olmuş eline sağlık, çok faydalı bilgiler. (inşallah bir daha düşmeyeceğim)

**onderugur** · 20 Temmuz 2006, 15:19

motorunun arka frenleri abs olan arkadas varmi acaba.benim motosikletin arka frenleri abs. hafta sonu uckere ayni seyi tekrarladi.duz yolda hizimi artiriyorum50,60,70,80,den sonra gaz vermeyi birakiyorum.yani gazi hepten kesiyorum.
motor kendi suratinde giderken frene basiyorum

fren yok,sifir.yani isin asli frene ilk basmamda fren kesinlikle fren yok,bos gidip geliyor.fakat ikinci seferde hersey normale donuyor.fren siki bir sekilde normal isini eksiksiz yapiyor.servise gittim ,abi hava yapmistir dediler.havasini aldilar hatta usta motorla bi turladi tamamdir abi dedi.ayni aksam bende denemek istedim.gittim yine duz yola bastim 80,i ve yine ayni seyi yapti.bir kere bos basiyor,ondan sonra duzeliyor.bir haftalik motor.acaba gerimi iade etmeli.yoksa tamiri yapilabilir biseymi. bir bilen varmi yada ayni seyleri yasayan.
saygilar.

**bigbangson** · 20 Temmuz 2006, 15:55

verdiğin bilgiler güzel bilgiler fakat sanki bu işte bir yanlışlık var nedenine gelince bir motorsiklet bir otomobilden daha çabuk duramaz..çünkü sende 2 teker onda 4 teker var.tutunma katsayısı daha yüksek yani fakat şunlarıda hesaba katarsak bu işin içinden çıkmak mümkün değildir..
1..motorsikletin ağırlığı+senin ağırlığın+ artçının ağırlığı varsa..
2..frenlerinin sağlamlığı+bakımı+kalitesi
3..lastiklerinin kalitesi+yola uygunluğu
4..yolun kalitesi..
5..senin frenleme şeklin ve tepki süren..
6..her kullanıcı aynı fren mesafesinde duramaz..

o yüzden motorunuzun fren mesafesini boş bir yolda denemenizde fayda var
bir artı daha tehlikeli durumlarda frenlemek çok zordur ve tecrübe gerektirir..yada şans..
ön fren %60 arka fren %40 kullanılır..yani motor en hızlı bu ölçülerde durur..

**ndr** · 20 Temmuz 2006, 17:09

Yeniden merhaba,

Fren ve durma süresi konusunda bilgi sahibi olmamız gerçekten önemli. Katılıp üzerinde düşünmemizi sağladığınız için bütün arkadaşlara teşekkür ederim.

Ben bu bilgileri kendim de düştükten sonra yabancı kaynaklardan derledim. 30-40 km hızla giderken aniden 4-5 metre ötemde önüme çıkan bir araca çarpmamak için fren yaptım ve yana yattım. Sonra da bu fren meselesi üzerine düşünmeye başladım.

Üç soru hakkında öğrendiklerimi aktarmak istiyorum:

1. Motosikletlerin fren sistemleri daha mı etkili?

Evet, bunun nedenini ancak tahmin edebiliyorum. Otomobillere göre çok daha hafifler... Belki teknik olarak başka nedenler de vardır, öğrenirsem burada sizlerle paylaşırım.

Eğer ideal bir frenleme gerçekleştiriliyorsa motosikletlerin tutunma katsayısı bütün kaynaklar tarafından otomobillere göre çok daha yüksek olarak veriliyor. Bu da hızınıza bağlı olarak durma zamanını ya da mesafesini yaklaşık %25 cıvarlarında etkiliyor.

2. Ön ve arka frenlerin kullanım oranları.

Değişik motosiklet kullanım deneyimlerine sahip 110 kişiyle yapılan bir araştırma sonucuna göre fren gücünün dağılımı

Ön fren: % 42,3
Arka fren: % 169,8

şeklinde gerçekleşiyormuş. Arka frenlerdeki rakamın yüksekliği aşırı güç kullanımına ve bloklamaya işaret etmekte.

Hangi frenin daha etkili olduğu sorusuna gelince... Bu da tamamen tutunma katsayısı ile ilgili bir durum. Katsayının düşük olduğu durumlarda ön ve arka frenlerin etkinliği birbirine eşit. Tutunma katsayısı yükseldikçe ön frenlerin etkinliği arkada frenlere göre çok daha fazla oluyor. Zemin tamamen kuru ve lastiklerin tutunmasına elverişliyse tam frenlemede ön frenler zemini tamamen tuttuğu için devrilme meydana geliyor. İdeli, ideal frenleme yapabilmekte... Böylece üçüncü sorumuza geliyoruz.

3. İdeal frenleme yapılabilir mi?

Bunun yanıtı kısaca hayır. İster Moto GP sürücüleri olsun ister test sürücüleri, ideal frenleme yapabilecek güce sahip değiller. İdeal frenleme ancak ABS sistemleri tarafından yapılabilmekte. ABS saniyede 15 kez frenlerde düzenleme yapabiliyor, insanoğlunun bu seviyete ulaşması mümkün değil.

Peki frenleme konusunda nelere dikkat etmeliyiz.

-- Zemin tutuculuğu fazlaysa ön frenler daha fazla tutacaktır.
-- Özellikle şehir içlerinde ve virajlara girmeden önce arka frenler kullanılmalıdır. Ön frenler özellikle virajlarda devrilmeye neden olmaktadır.
-- Ön frenler tam sıkıldıktan 0,2 saniye sonra tam bloke olmaktadır. Tehlike anında panik halindeyken ön frenlerin tam sıkılması genellikle devrilmeyle sonuçlanmaktadır. Yani, bloke edilmiş arka tekerlek ile motosikleti kontrol imkanı olmasına rağmen, ön fren bloke olduğunda motosiklet çok daha zor kontrol edilir.

Normal zamanlarda ön fren bloke olduğunda hemen freni gevşeterek kontrolü tekrar ele alma şansımız olabilir, ancak bir tehlike anında reflekslerimizin bu kadar sağlıklı çalışmayacağı çok açıktır.

Ayrıca bir de ön tekerlekte tek fren diski bulunduğu da hesaba katılmalıdır. Disk ile tekerlek merkezi arasında belirli bir mesafe bulunduğundan diske uygulanan fren gücüyle tekerlek gidiş yönünden 2-3 derece kadar sapmaktadır. Yani, disk soldaysa frenleme esnasında gidon sola, sağdaysa sağa çeker...

Yaptığım kazadan sonra benim çıkardığım sonuç şu oldu:

-- Panik halindeyken ön frenlere (özellikle benim gibi acemilerin sık yaptıkları hatalardan birisi) kesinlikle dokunmamak gerekli...

-- Her ne kadar ideal olsa da ani durumlarda ön ve arka freni birlikte kullanarak fren mesafesini kısaltamam, sadece arka frenlerle yetinmek zorundayım ve bu nedenle fren mesafemi maksimum olarak düşünüyorum; önümdeki araçla mesafemi buna göre ayarlıyorum.

İyi sürüşler

**ustaoglu4840** · 22 Temmuz 2006, 17:52

paylaşım için teşekkürler

**clint** · 22 Temmuz 2006, 18:03

Sizin de dediğiniz gibi, sanırım en mantıklısı öndeki araçla mesafeyi iyi ayarlamak ve en önemlisi aşırı süratten - hele ki şehir içinde - kaçınmak.
Bu arada ben de Donald Duck'ın Teorilerinde okumuştum. "Motoru durdurmak için her iki fren birlikte kullanılmalı" diyordu. Ama bu durum aşırı sürat ya da panik anı için değil normal durumlarda idi sanırım.
Bilgilere teşekkürler, benim gibi acemiler için önemli çünkü.

**okan4037** · 22 Temmuz 2006, 18:59

dun kaza yaptım 2 frenede asıldım motor kaydı gıttı bıdaha kucuk teker asla almam

**hükümsüz** · 03 Mayıs 2007, 20:19

tşkler bılgıler ıcın emeğıne sağlık

**cakalaz** · 19 Mayıs 2007, 23:19

Bugün kafamı karıstırdılar arkadaşlar ! Motor kullanırken genelde hangi freni kullanıyoruz ! ayak freni (arka ) ni mi yoksa ön freni mi

ben ikisini birden diyorum adamlar ön fren her zaman daha sağlıklıdır diyo ! Bu adamların 2 si de yzf R 1 kullanıcısı

**yazin** · 06 Ekim 2007, 12:26

Arka fren yavaşlamak ön fren durmak içindir..benim tavsiyem bırakın bir otomobilden %25 daha kısa sürede durabilmeyi aynı süre içerisinde bile durabilmenin imkansız olduğunu düşünün...ben şimdiye kadar trafikte lastiklerini cayır cayır yakarak duran otomobiller gördüm ama bir motosiklet için bu sözkonusumu?...BENCE MOTOSİKLETTE DURMA MESAFESİ,YÜKLÜ BİR KAMYONUN DURMA MESAFESİYLE AYNIDIR..bunun böyle olduğunu düşünmezseniz başınız belada demektir..